Dit zijn de bouwstenen van een wendbare organisatie

Het zijn roerige tijden voor veel organisaties. Een rijk verleden is allang geen garantie meer voor een succesvolle toekomst. Technologie gaat de bedrijfsvoering drastisch op de kop zetten. Denk aan kunstmatige intelligentie, robotica, big data, blockchain en RPA. Maar ook op maatschappelijk, economisch en politiek vlak is momenteel veel gaande, wat impact heeft op organisaties en hun bedrijfsvoering. Als organisatie moet je de bakens kunnen en durven verzetten. Om in de huidige tijd succesvol te blijven, is continue aanpassing nodig. Wendbaarheid is van cruciaal belang om als organisatie te overleven.

"Niet de sterkste of de slimste overleeft, maar degene die het beste weet om te gaan met verandering."

De bouwstenen van een wendbare organisatie

Wendbare organisaties weten tijdig en adequaat in te spelen op veranderende, onvoorspelbare omstandigheden en zijn toekomstbestendig georganiseerd. Maar wat maakt een organisatie wendbaar?

Wendbaar zijn, kent geen harde definitie. Ieder bedrijf en iedere branche zal dat anders invullen. Wel zie je een aantal gemeenschappelijke kenmerken bij bedrijven die als wendbaar worden gezien.

"Reflecteren op eigen handelen is een must."

Een kort-cyclische strategie met lange-termijn-focus

Wendbare organisaties kiezen voor een strategie die regelmatig wordt getoetst en aangepast aan de veranderende omstandigheden. Ook wordt met vaste regelmaat gekeken hoe succesvol de tot nu toe gemaakte stappen en beslissingen zijn.

Reflecteren op eigen handelen is hierbij een must. Door te kijken naar wat goed of juist slecht ging ben je in de toekomst in staat om een weloverwogen keuze te maken. Je hebt dan immers meer informatie en ervaring dan toen je voor de eerste keer voor een zelfde soort vraagstuk stond. Door zowel proactief als reactief te handelen is er niet één moment bepalend voor het verloop van je proces. Je creëert op die manier meerdere momenten om in charge te zijn en in te grijpen waar nodig.

Wendbare organisaties hebben het vermogen om hun koers continu, op tijd en effectief te veranderen. Zonder daarbij de lange-termijn-doelen uit het oog te verliezen. Ze weten kansen die veranderingen met zich meebrengen te benutten en bedreigingen het hoofd te bieden. Zo kunnen zij toegevoegde waarde blijven creëren in de markt.

Een lerende organisatiecultuur

Binnen een lerende organisatie heerst een cultuur die gericht is op ontwikkelen en verbeteren. Het leren binnen zo’n organisatie staat dus nooit op zichzelf, maar draagt bij aan het realiseren van de doelen die de organisatie beoogt. De lerende cultuur is ingebed in alle lagen en afdelingen van de organisatie. Vanuit het management wordt continu leren en ontwikkelen gefaciliteerd en gestimuleerd.

Op regelmatige basis worden zowel de inspanningen als de resultaten geëvalueerd. De insteek hierbij is dat fouten maken mag en een ingecalculeerd risico is. Het wordt gezien als essentieel onderdeel van het leerproces. Accepteren dat fouten maken erbij hoort en ervan leren voor de toekomst. Zo maak je de weg vrij voor innovatie en verbetering. Medewerkers ervaren hierdoor de ruimte om ideeën te onderzoeken en te experimenteren. Tegelijkertijd stimuleer je zo een groeimindset binnen de organisatie. Intelligentie, aanleg en talent zijn hierin slechts het startpunt voor ontwikkeling. Jezelf blijven uitdagen en ontwikkelen is de sleutel tot succes.

"Waar trap je op de rem en waar moedig je juist mensen aan om door te gaan?"

Toekomstbestendig leiderschap

Leiderschap is een complex samenspel, dat verder gaat dan de persoon van de leider. Het is van belang om te kijken welk leiderschap nodig is in de huidige tijdsgeest en context. Een te grote focus op interne processen, leidt ertoe dat visionaire mensen weggaan bij een bedrijf. Omdat zij zich te veel verstrikt zien in compliance, processen en structuren. Wie de nadruk vooral op efficiëntie legt, ontwikkelt geen nieuwe businessmodellen die in het huidige technologische tijdperk hard nodig zijn. Bovendien moet er, naast efficiëntie, ook ruimte zijn voor vooruitkijken. Daar zit een groot spanningsveld. Waar trap je op de rem en waar moedig je juist mensen aan om door te gaan?

De kern van toekomstbestendig leiderschap is het op lange termijn bijdragen aan het succes van de organisatie én alles wat daarbij komt kijken. Daarbij gaat het om het succes van de medewerkers, de organisatie en de omgeving eromheen. Bij toekomstbestendig leiderschap draait het om het stimuleren van wendbaarheid, maar ook verbindingskracht en verbeterkracht binnen de organisatie. Je weet de kwaliteiten van je medewerkers optimaal in te zetten en hun persoonlijke doelen en ambities te verbinden met die van de organisatie. Altijd met het vizier op de toekomst gericht.

Organisatiestructuur met autonomie

Empowerment van teams en mensen is onlosmakelijk verbonden aan een wendbare organisatie. Veel organisaties werken in dit kader met multidisciplinaire teams die end-to-end verantwoordelijkheid hebben. Met elkaar werken ze aan gemeenschappelijke doelen waarbij de klant centraal staat. Dit stimuleert eigenaarschap en betrokkenheid, en daarmee de mate van autonomie die medewerkers ervaren. Heldere en open communicatie is een belangrijk onderdeel van een wendbare organisatiecultuur. Er is sprake van een gezond spanningsveld tussen autonomie en autoriteit.

"Een gezond spanningsveld tussen autonomie en autoriteit."

De eerste stap naar meer wendbaarheid

Dat de wereld verandert is niets nieuws, al neemt de snelheid waarop dit gebeurt wel exponentieel toe. Het probleem zit echter niet zozeer bij de verandering zelf, of de snelheid daarvan, maar bij ons vermogen om daarmee om te gaan.

De meeste mensen houden niet van verandering. Dat heeft te maken met de werking van ons brein. Voor ons brein staat veiligheid voorop. Daarom houden mensen het liefst vast aan bekende structuren en patronen. Verandering gaat hier precies tegenin. Ons brein ziet dit als een potentiële bedreiging. Dat kan veranderen tot een uitdaging maken.

Ons brein heeft de tijd nodig om die evolutie door te maken. En dat gaat vrijwel nooit op hetzelfde tempo als de verandering zelf. Je hiervan bewust zijn, is in ieder geval de eerste stap op weg naar meer wendbaarheid.

"Accepteer verandering als constante factor."

De transformatie naar een wendbare organisatie

De transformatie naar een wendbare organisatie begint bij het verankeren van de bijbehorende mindset en cultuur. Als alleen de manier van werken wordt veranderd, zal de toegenomen wendbaarheid slechts beperkt zijn. Als mens zullen we de onzekerheid en onvoorspelbaarheid van een veranderende wereld moeten accepteren. En dat we slechts in beperkte mate vooruit kunnen kijken, wat betekent dat we regelmatig de koers naar de stip op de horizon moeten aanpassen.

Hierin is een belangrijke rol voor het management weggelegd, dat veel meer vanuit een coachende rol betrokken is bij het team dan vanuit een taakgerichte rol. Het is de taak van leiders om na te gaan welke impact de verandering in de organisatie heeft op medewerkers. Daag je medewerkers uit, maar zorg ook voor ondersteuning waar nodig. Realiseren van stabiliteit in de dynamiek, dat is een belangrijke sleutel tot succes.

Meer de diepte in over de rol van leiderschap hierin? Volg de Masterclass “Leiderschap en de wendbare organisatie“. Een uniek programma in samenwerking met hoogleraren verbonden aan Nyenrode Business Universiteit.

Deel